Wystawa "Praga ’44" – nieznane oblicze Powstania Warszawskiego w Muzeum Warszawskiej Pragi

Nadchodzącą sobotę, 18 września, Muzeum Warszawskiej Pragi zaprasza na otwarcie wystawy „Praga ’44”. Unikalna prezentacja ma na celu przybliżenie mniej znanej strony powstania warszawskiego na prawym brzegu Wisły. Ekspozycja rzuca światło na to, jak wyglądało codzienne życie w cieniu brutalnych walk.

Od momentu wybuchu powstania warszawskiego w sierpniu 1944 roku, aż do stycznia 1945 roku, historia Warszawy podzielona była na dwie wzajemnie powiązane narracje, rozdzielone linią Wisły. Powstanie zaledwie kilka dni trwało na prawym brzegu. Dowiedzieliśmy się o tym, gdy we wrześniu, podczas walk w lewobrzeżnej Warszawie, Pragę zajęli Rosjanie.

Jak zauważa Karolina Ziębińska, dyrektorka Muzeum Warszawy, historia powstania warszawskiego jest skomplikowana i wiele jej aspektów nie jest powszechnie znanych. W szczególności rzadko zastanawiamy się nad tym, co działo się po drugiej stronie Wisły, tam, gdzie Niemcy skoncentrowali swoje siły i gdzie wkroczyła, a następnie stacjonowała Armia Czerwona. Wystawa „Praga ’44” ma na celu zrozumienie tej mniej znanej historii, oferując inną perspektywę i przypominając o renasansie życia w prawobrzeżnej części miasta od jesieni 1944 roku.

Możemy być skłonni myśleć, że na prawym brzegu Wisły walk nie było, ze względu na brak informacji na temat powstania na Pradze. Jednak powstańcy prascy również prowadzili intensywne walki. Bez uwzględnienia ich doświadczeń nasze zrozumienie wydarzeń sierpniowych pozostaje niekompletne.

Walki na Pradze trwały tylko cztery dni. Powstańcy, będący niewystarczająco uzbrojeni, musieli stawić czoła dobrze wyszkolonym, licznym i dobrze uzbrojonym jednostkom niemieckim, które czekały na atak Armii Czerwonej na prawym brzegu Wisły. Trwałe zdobycie wyznaczonych celów okazało się niemożliwe. Decyzja o zakończeniu walk zapadła 4 sierpnia. Niemcy wycofując się 13 września wysadzili wszystkie mosty, odcięli Pragę od reszty miasta.

W styczniu 1945 roku Armia Czerwona i Wojsko Polskie wkroczyły do lewobrzeżnej Warszawy. Na drugim brzegu Wisły skutej grubym lodem, czekało na nich opustoszałe, zniszczone miasto. Gdy tylko otworzono pierwsze mosty pontonowe, ludzie przekroczyli je, aby poszukać krewnych i rodzinnych pamiątek ukrytych pod gruzami, po opał i wyposażenie nowego domu, po towar do handlu. Na Pragę docierali powracający warszawiacy w poszukiwaniu schronienia.

Pierwszym elementem wystawy „Praga ’44” będzie mapa miejsc egzekucji i prowizorycznych grobów cywilów i powstańców w prawobrzeżnej części miasta, stworzona jako część społecznej inicjatywy w Muzeum Warszawskiej Pragi. Dzięki współpracy mieszkańców każde udokumentowane miejsce śmierci cywilnej i powstańczej zostało oznaczone jednym pineszką. Miejsca egzekucji i pochówków zostały ustalone na podstawie źródeł historycznych, a do ich oznaczenia na mapie, składającej się ze zdjęć lotniczych wykonanych podczas powstania i po jego upadku, posłużył plan przedwojennej Warszawy.

Wystawa „Praga ’44” w Muzeum Warszawskiej Pragi będzie dostępna od 18 września 2024 do 23 lutego 2025. Wernisaż odbędzie się 18 września o godzinie 18:00. Cały program jest dostępny na stronie muzeum.